Bir zamonlar Toyota to‘quv dastgohlari ishlab chiqargan, keyinchalik esa jahon avtosanoati ramzlaridan biriga aylandi. Mazkur brend ostida chiqqan eng yorqin avtokarlarni yodga olamiz.
Toyota Sports 800
Kompaniya o‘zining eng dastlabki sport avtomobilini oltmishinchi yillarda yaratgan. U biroz beo‘xshov va shu bilan birga ancha qiziq qiyofada chiqqan: juda kichik (uzunligi – 3580 mm), “o‘yinchoqsimon” ikki silindrli 790 “kubcha” hajmidagi oppozit motorchalari (45 o.k.gacha) va klassik tuzilishga ega.
Kompaniya o‘zining eng dastlabki sport avtomobilini oltmishinchi yillarda yaratgan. Sports 800 kulgini qistatadigan darajada 580 kg tosh bosgan – mitti o‘lchamlarni va alyuminiydan ishlangan kuzov elementlari qatorini hisobga olganda, bu mutlaqo qonuniyatga assolangan. Kichkintoyni harakati sustlikda ayblab bo‘lmaydi – trekda u 160 km/s ga chiqishi mumkin. Toyota Sports 800 1965-yildan 1969-yilgacha chiqarilgan. 3131 donasi yaratilgan, ularning chap tomondagi joylashgan rulli 300tasi birinchi navbatda Okinava oroli bozori uchun ishlab chiqarilgan.
Toyota 2000GT
1967-1969-yillardagi kupesini (tiraj – 351 nusxa) hatto takabbur skeptiklar ham o‘yinchoq deb hisoblamaydilar. U Sports 800 ga qaraganda ancha yirikroq (4175 mmli bamperlar orasida) va uzun kapotli va osilib tushgan salobatli orqa qismiga ega. Kapot ostidagi o‘t o‘rish moslamasi emas, balki 2,3 litrli yon “oltilik” yoki Yamaha mutaxassislari tomonidan ishlab chiqilgan 2 litr hajmga ega va mutlaqo ilg‘or, ikkita taqsimlash valiga ega, uchta karbyuratorli va 150 o.k. avtomobildir.
10 o.k.lik “ikki va uchlik” agregat kuchsizroq. Osmasi ham aslo oddiy emas – oldindan va orqadan prujinali ikki richag o‘rnatilgan. “Sharbat qopcha”li fastbek qancha kerak bo‘lsa shuncha yurgan – jurnalistlar olqishlashgan! Masalan, 1967-yilda hech ham so‘nggi bo‘lmagan nashriyoti Road & Track mashinani “yurishga muyassar bo‘lgan eng jozibali va yoqimlilaridan biri” deb atagan.
Toyota Celica Liftback 2000 GT
Yetmishinchi yillarda Yaponiyaning sport tipidagi avtomobil ishlab chiqaruvchilari amerikacha maslkarlardan ilhomlanishgan. Ko‘rkam va biroz g‘alati mashina hosil bo‘lgan – nusxalash yoqasida, sipo ko‘rinishda va otashnafas V-simon “sakkizlik”siz. Odatdagi obrazcha – Ford Mustang’ga o‘xshash birinchi avlod Celica liftbeki.
“Selica”larning eng yaxshi talqini ikki taqsimlash vali va silindr ustida ikkita klapanga ega 18R-G (145 o.k.) ikki litrli motor bilan yig‘ilgan. Darvoqe, unga ham Yamaha’ning qo‘li tekkan – silindrlar blokining kallagini loyihalagan. Shu avlod sportkarlarining uzatmasi orqa, oldingi yetaklovchi g‘ildiraklar saksoninchi yillarning o‘rtalaridan to‘rtinchi iteratsiyada amalga oshirilgan.
Toyota Corolla Levin/Sprinter Trueno (AE86)
Xabari yo‘q odam hayratga tushadi: bu yaponcha “lada-sakkizlik” qanday qilib sportkarlari tavsifnomasiga tushib qoldi? Bu juda oson – oldingizda JDM-madaniyatning haqiqiy qahramoni hamda chinakamiga afsonaviy avtomobil turibdi. Shu jumladan, uni tog‘larda o‘tkaziladigan noqonuniy poygalar haqidagi ommabop Initial D manga (komiks)lari sahifasida uchratish mumkin.
AE86 form-faktorda kupe taklif qilingan, garchi u asosan uch eshikli kuzovda durust bo‘lsa ham. Corolla Levin va Sprinter Trueno orasidagi farq asosan tashqi ko‘rinishining o‘zgarganligida. Mashinalarni birlashtirib turadigan yagona jihat – orqa prujinalardagi kesilmagan ko‘prikning ajoyib boshqariluvchanligiga xalal bermaydigan orqa uzatma hamda 4A-GE (130 o.k.) jangovar injektorli 16-klapannik. Uning qiziqarli xususiyati o‘zgaruvchan geometriyali kiritish traktiga ega Toyota Variable Induction System yoki T-VIS hisoblanadi. Ishlab chiqarish 1983-yildan 1987-yilgacha davom etgan.
Toyota Soarer
Har tomonlama qulay gran-turerni sportkar deb atash ancha mushkul. Shunday bo‘lsa-da, uchinchi avlod modeli (1991-2000-yillar) drift ishqibozlari orasida hurmat qozongan. Uni yon tomondan haydash uchun qulay qiladigan narsa – Supra A80’dagidek ikki richagli osmali shassi (bu haqda keyinroq to‘xtalamiz) va tyuning uchun havas qilsa arziydigan salohiyatga ega 2,5 litrli “oltilik”1JZ-GTE. Agar “gazni kuchi boricha bosish” talab qilinmasa, uch litrli nadduvsiz 2JZ-GE va to‘rt litr hajmli V8 1UZ-FE dvigatellar ham mavjud. Oxirgi dvigatel bilan jihozlangan 4,0 GT Limited modifikatsiyasi faol osma, to‘liq boshqariladigan shassi va hatto markaziy tachskrin-ekran monitori bilan hayratda qoldirgan edi.
Keling, “jeyzete”ga batafsil to‘xtalib o‘tamiz, chunki bu mashhur dvigatel shunga arziydi. 1997-yilgacha u ikkita turbokompressor bilan jihozlangan edi, keyin esa bitta “spiralsimon naycha” ga va VVT-i gaz taqsimlash fazalarini o‘zgartirish tizimiga o‘tdi. Quvvat (280 ot kuchi) o‘zgarmadi – o‘sha paytda Yaponiya ichki bozorida amal qilgan kompaniyalar o‘rtasidagi norasmiy kelishuv bundan ortiq quvvatni chiqarishga yo‘l qo‘ymadi. Biroq, dvigatelning elastikligi sezilarli darajada yaxshilandi: aylanish momenti 4800 ayl/min da 363 Nm dan 2400 ayl/min da 378 Nm gacha oshdi.
Toyota MR2
“Toyota”ning o‘rtacha motorli sportkari 1984-yilda dunyo yuzini ko‘rdi, final avtomobili esa 1999-yilda. Biz esa qisqartirilgan format doirasida jozibali kupe va to‘qsoninchi yillarning W20 indeksli targusini yodga olamiz. Ba’zan ularni qochiriq bilan “qashshoqlar uchun Ferrari” deb atashadi.
MR2 ning eng shiddatli varianti ikki litrli “turbo to‘rtlik” 3S-GTE dvigateliga ega bo‘lib, uning standart quvvati 245 ot kuchigacha yetadi. Bunga kosmosga yo‘lning birinchi bosqichi sifatida qarang – Celica GT-Four ralli mashinasidan tanish bo‘lgan bu dvigatel tyuningga juda mos keladi va uning qudrati amalda o‘rta dvigatel joylashuvi tufayli yaxshi namoyon bo‘ladi.
Toyota Celica Supra
“Selik” va “Supra” ikki mutlaqo boshqa boshqa lineykalarga mansub, lekin har doim ham shunday bo‘lmagan. 1978-yilda Celica Supra (Yaponiya uchun – Celica XX) namoyish etilgan bo‘lib, uni biroz noilojlikdan tarzda birinchi avlod Supra deb atash mumkin. Aslida, bu kuzovning old qismi uzaytirilgan va hajmi 2,0-2,8 litr (140 ot kuchigacha) bo‘lgan qatorli olti silindrli dvigatel o‘rnatilgan “Selika” edi.
Bu esa ikkinchi iteratsiyadagi Celica Supra (1981-1985-yillar). Agregatlar lineykasi tobora qiziqroq va turfa xil. Masalan, Yaponiya bozorida atmosferali olti silindrli 2,8 litrli 5M-GEU (160 o.k.) va 2,0 litr hajmdagi “to‘rtliklar” – yuqori kuchlantirilgan atmosferali 1G-GEU (160 o.k.) va nadduvli M-TEU (145 o.k.).
Toyota Supra
Afsonaviy Supra A80 (1993-2002-yillar) o‘sha vaqtlardagi hamyurt-raqibi yevropacha sportkarga bas qilmoqchi bo‘ldi va muvaffaqiyatsizlikka uchradi. Avvalo, brend mo‘jizasi: Porsche va Ferrari’ning jonkuyar ixlosmandlari aniq ulkan kammetrajli avtomobil turadigan salonda kupe xarid qilishni niyat qilmaganlar. Biroq Supra yaxshi shassi, pilotga qaragan markaziy konsolli salonning o‘zgacha uslubda bezatilganligi va 3 litrli tezlatish uchun aql bovar qilmas salohiyatga ega “tvin-turbo-oltilik” 2JZ-GTE bilan jihozlangan.
Amerika va yevropaning “ikki-jeyzet” ichki yaponcha variantidan nisbatan yuqori quvvati (325 o.k. 250 o.k. qarshi)dan farq qilgan, ustiga ustak ular o‘rtasidagi farqqa jon deb ishonish mumkin. Gap shundaki, eksport agregatining turbokompressorlari ancha ixcham, unumliroq yuborish tizimi va boshqa xususiyatlarga ega.
Toyota GT86
2011-yilning dekabrida Tokioning motor-shousida Toyota’ning so‘nggi vaqtlardagi eng xayp bo‘lgan – puristlar va rostakam drayverlik texnikasi muxlislari uchun ixcham orqa g‘ildirak premyerasi bo‘lib o‘tdi. GT86 Subaru bilan yaqin hamkorlikda ishlab chiqilgan. Shu sababli u 2 litrli oppozitli dvigatel bilan jihozlangan. GT86’ning Subarucha kloni BRZ deb ataladi.
Sportkar ishlab chiqilguncha muxlislar behudaga zavodning nadduvli chiqishini kutishdi, biroq u baribir paydo bo‘lmadi. Xayriyatki, tyunerlar odatdagidek tezkor harakat qildi – ular turbo-to‘plamlar va boshqa apgreydlarni taklif qilmoqda.
Toyota GR86
GT86 shassisi ko‘proq quvvat talab qilgan, biroq keyingi avlodga jangovar anjomlar zaxirasi qo‘shildi – 4U-GSE o‘rnini (nomenklatura Subaru – FA20) ancha tortuvchan va 2,4 litr hajmli (235 o.k.) “go‘shtdor” FA24D egalladi. GR abbreviaturasi kupening GR Yaris, GR Corolla va GR Supra bilan bir qatorda Gazoo Racing sportkarlari bo‘lmasi lineykasiga kirishi haqida so‘zlaydi.
GR86 и BRZ — sport texnikasining pushti kamaridan bo‘lgan, firma monoseriyasi uchun poyga ishlanmasi palitraning qonuniy va mantiqiy qo‘shimchasidek ko‘rinadi. Bunday mashinalar ancha oddiy komplektatsiyalar negiziga quriladi va “tematik” anjomlar – xavfsizlik karkasi, dvigatelning qo ‘shimcha moyli radiatori, haydovchilar uchun olti nuqtali xavfsizlik kamari hamda boshqa nozik farqlar bilan boyitilgan.